Ο Ντάνιελ Γκόλεμαν είναι καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Harvard . Είναι συγγραφέας αρκετών βιβλίων μεταξύ των οποίων και της ΣΥΝΑΣΘΗΜΑΤΙΚΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ. Παρακολούθησα πρόσφατα μια ομιλία του με εξαιρετικό ενδιαφέρον. Είχε θέμα την συμπόνια. Προσπάθησε να κεντρίσει το ενδιαφέρον των παρευρισκομένων με διάφορα παραδείγματα. Είπε ότι πριν μερικά χρόνια έκανε ένα πείραμα. Έβαλε έναν φοιτητή του να ντυθεί ζητιάνος και να καθίσει έξω από την σχολή Ιατρικής του Πανεπιστημίου την ώρα που οι εργαζόμενοι ( καθηγητές , προσωπικό και φοιτητές) το πρωί έμπαιναν στο κτίριο. Ο ζητιάνος κάθισε στην πόρτα με τρόπο ώστε δύσκολα να τον αποφεύγουν οι εισερχόμενοι. Μέτρησε πόσοι θα σταματούσαν να τον προσέξουν και να τον βοηθήσουν. Ελάχιστοι.
Συζητώντας με τους φοιτητές του σχολίασαν το γεγονός . Συμφώνησαν ότι εφόσον οι εντός του κτηρίου άνθρωποι είχαν σαν πρώτιστο μέλημα την απάλυνση του ανθρώπινου πόνου πως εξηγείται το γεγονός να μην ασχοληθούν καθόλου με το να δείξουν συμπόνια σε έναν ζητιάνο. Δέχθηκαν ότι δεν είχαν χρόνο.

Ανέφερε και άλλα παραδείγματα. Θυμάμαι ένα ωραίο.
Είχε ένα πρόγραμμα αξιολόγησης της προσωπικότητας των νέων επιστημόνων. Έρχονταν στο γραφείο του και κάθονταν απέναντι σε δέκα καλλονές με τις οποίες θα έπρεπε ο επιστήμονας να πιάσει κουβέντα και για όσον χρόνο ήθελε. Στο τέλος η αξιολόγηση γινόταν από τον αριθμό των καρτών που θα του ζητούσαν οι κοπέλες για να βγούν ραντεβού μαζί του. Όσο πιο πολλές κάρτες αυτό μετρούσε θετικά στην προσωπικότητα του επιστήμονα. Κάποτε ήρθε η αδελφή ενός που παρόλο που είχε περάσει αρκετές φορές δεν είχε δώσει ούτε μια κάρτα. Και η αδελφή του ανησύχησε. Ο Γκόλεμαν της είπε ότι οι κοπέλες του είπαν πως δεν του ζητούσαν κάρτες γιατί τους μιλούσε μόνο για τον εαυτό του.

Συζητώντας με τους φοιτητές μου πρόσθεσα και εγώ κάποια στοιχεία για να μπορέσω να καταλήξω εκεί που ήθελα.
Ένα άλλο παράδειγμα είναι η μανία ανάπτυξης των επιστημών της ζωής όπως η μοριακή βιολογία που έχουν ως στόχο την διερεύνηση των μυστικών του κυττάρου με σκοπό την δημιουργία νέων φαρμάκων, καλύτερων τροφίμων κλπ. Όμως όλα αυτά έστω και αν αποκαλυφθούν ενδεχομένως να μην έχουν αξία σε ένα περιβάλλον που δεν θα είναι βιώσιμο από τον άνθρωπο. Επομένως οποιαδήποτε τεχνολογική πρόοδος δεν μπορεί να είναι ξεκομμένη από την συζήτηση για το περιβάλλον που ζούμε.

Η επιστήμη βέβαια λειτουργεί σαν μια τεράστια βιομηχανία παραγωγής γνώσεων, αλλά και λύσεων στα προβλήματα της ανθρωπότητας, και κάτι τέτοιο δεν επιδέχεται καμία αμφισβήτηση. Αρκετές φορές όμως βρίσκεται τόσο αποκομμένη από τις ανάγκες της κοινωνίας, ώστε η κοινωνία -εμείς όλοι δηλαδή- να μην βλέπει να ωφελείται από τις ιδέες και τα προιόντα που η επιστήμη παράγει. Άλλες φορές πάλι είναι οι πολιτικοί που δεν κατανοούν τις αλλαγές που η επιστήμη επιφέρει ( κάτι πολύ συχνό ειδικά στην πατρίδα μας), αλλά επιμένουν σε παρωχημένες και ζημιογόνες πρακτικές.
Είπαμε και άλλα. Η αφορμή δόθηκε από μια κοινή διαπίστωση ότι οι νέοι έρχονται στο πανεπιστήμιο με την κυρίαρχη λογική : έχω το δικαίωμα να κάνω ότι μπορώ.
Δεν ξέρω που θα μας βγάλει αυτή η παιδεία. Αυτό που σίγουρα όμως ξέρω είναι ότι αυτές οι συμπεριφορές δεν έχουν γονιδιακή αιτιολογία.

Άρθρα του ίδιου συντάκτη