Ο σημαντικότερος περιβαλλοντικός παράγοντας που συμβάλει στην ανάπτυξη της κοιλιοκάκης σε άτομα με προδιάθεση, είναι η γλουτένη, μια πρωτεΐνη που αποτελεί συστατικό πολλών δημητριακών.
     Ορισμένα αδιάλυτα στην αλκοόλη τμήματα της γλουτένης, τα οποία καλούνται προλαμίνες, είναι ιδιαίτερα βλαβερά. Αυτά είναι οι α, β, γ, και Ω γλοιαδίνες ( από το σιτάρι ), οι (χ)ορδείνες ( από το κριθάρι ), και πιθανόν οι αβιδίνες ή αβενίνες ( από τη βρώμη ). Αντίθετα, το ρύζι και το καλαμπόκι δεν είναι επιβλαβή για τον εντερικό βλεννογόνο.
     Η γλουτένη συνιστά το 90% των πρωτεϊνών του ενδοσπερμίου. Με απόσταξη με αιθανόλη 70%, η γλουτένη διαχωρίζεται σε δύο κλάσματα: το διαλυμένο με αιθανόλη κλάσμα είναι η γλοιαδίνη. Το αδιάλυτο κλάσμα είναι η γλουτένη. Με τον ίδιο τρόπο μπορούν να ληφθουν διαλυμένα με αλκοόλη τα πρωτεϊνικά κλάσματα από άλλα δημητριακά. Όλα αυτά τα κλάσματα αναφέρονται ως προλαμίνες. Στη γλουτένη υπολογίζεται ότι το περίπου 50% είναι προλαμίνη.
      Το αλεύρι σιταριού παράγεται για χρήσεις στη μαγειρική αλλά και σε βιομηχανίες ( όχι μόνο τροφίμων ). Η γλουτένη χρησιμοποιείται ως φθηνή και ευνοούμενη τεχνολογική πηγή πρωτεΐνης σε σούπες, μίγματα κέικ, σταθεροποιητές, κόλλες, μαστίχες και, μερικώς υδρολυόμενη, ως σταθεροποιητής αφρών και σε πολλές άλλες εφαρμογές.
      Ορισμένοι παράγοντες παίζουν σημαντικό ρόλο στην επιτάχυνση της εμφάνισης των συμπτωμάτων. Αυτοί περιλαμβάνουν χειρουργική επέμβαση στο γαστρεντερικό σύστημα, την εγκυμοσύνη, υψηλής δόσης ή πρώιμη πρόκληση με γλουτένη και ιογενή λοίμωξη. Ο θηλασμός φαίνεται να καθυστερεί την ηλικία εμφάνισης της κοιλιοκάκης, αν και δεν υπάρχουν ξεκάθαρα δεδομένα για το ότι ελαττώνει τον κίνδυνο ανάπτυξης της νόσου σε κάποια φάση της ζωής.
      Η κοιλιοκάκη είναι πιθανόν να εμφανιστεί σε συνάρτηση με άλλες νόσους ανοσολογικής αιτίας. Τα άτομα που πάσχουν από τις καταστάσεις αυτές θα πρέπει να ελέγχονται για το ενδεχόμενο κοιλιοκάκης. Μεταξύ των σχετιζόμενων αυτών νόσων, η ερπητοειδής δερματίτιδα αξίζει ιδιαίτερης αναφοράς. Η κατάσταση αυτή εκδηλώνεται με την παρουσία ενός φυσαλιδωτού δερματικού εκζέματος που προκαλεί κνησμό το οποίο εμφανίζεται στις εξωτερικές επιφάνειες των άκρων, του κορμού και του κρανίου και χαρακτηρίζεται ιστολογικά από την εναπόθεση σφαιριδίων ανοσοσφαιρίνης Α ( IgA ) στη δερματική επιδερμική ένωση. Η νόσος συνοδεύεται συχνά από καταστροφή του εντέρου, ορισμένες φορές ασυμπτωματική, η οποία όμως δεν μπορεί να διαφοροδιαγνωστεί από αυτήν που παρατηρείται στην κοιλιοκάκη. Στην πραγματικότητα, τόσο οι εντερικές όσο και οι δερματικές αλλοιώσεις υποχωρούν με την απομάκρυνση της γλουτένης από τη διατροφή. Έτσι, η ερπητοειδής δερματίτιδα θεωρείται προς το παρόν, ως ένα μέρος του εύρους της ευαισθησίας στη γλουτένη, παρά ως μια κατάσταση η οποία σχετίζεται απλά με την κοιλιοκάκη.

Πλαίσιο 1: Νόσοι που σχετίζονται με την κοιλιοκάκη:

1. Αποδεδειγμένη συσχέτιση

•  Ερπητοειδής δερματίτιδα
•  Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1
•  Αυτοάνοση νόσος του θυρεοειδούς
• Επιλεκτική ανεπάρκεια Ig2. 

1. Προτεινομενη, αλλά όχι πλήρως αποδεδειγμένη συσχέτιση
   

•  Αυτοανοση νόσος του συνδετικού ιστού
•  Σύνδρομο Sjogren
•  Φλεγμονώδης νόσος του εντέρου
•  Σκληρυντική χολαγγείτιδα
• Πρωτοπαθής χολική κίρρωση
•  Σύνδρομο Down

Η παράθεση της βιβλιογραφίας θα γίνει με το πέρας της ανάλυσης του θέματος.

Άρθρα του ίδιου συντάκτη